قبل از اینکه در مورد خواص زعفران صحبت کنیم، بهتر است بیشتر با خصوصیات این گیاه آشنا شویم.
زعفران با نام عمومی saffron crocus و نام علمی Crocus sativus L گیاهى از خانواده زنبق(Iridaceae )است که بیشتر در مناطقی میروید که دارای زمستانهای سرد توام با برف و باران و آفتابی و تابستانهای گرم و خشک باشد.
بیشتر: قیمت زعفران کیلویی عمده
وجه تسمیه زعفران چیست؟
در ایران قدیم بر اساس فرهنگ و شواهد جغرافیایی در زبان پهلوی به زعفران در گفتارها کرکم گفته میشده است.
بعدها این کلمه با تغییراتی و بر اساس حروف فونتیک در زبان عبری Kar Kom و در زبان یونانی هومر آن را به صورت کروکوس تلفظ کرده است که امروزه نام جنس گیاه را کروکوس میگویند.
یکی از خواص زعفران این است که این گیاه در خانمهای باردار باعث سقط جنین میشود به همین جهت در ایران قدیم به زعفران زاپران و یا زه پران [1]میگفتند. در طول زمان کلمه زعفران به saffron ( نام انگلیسی آن ) تغییر نام داده است.
مشخصات گیاه
زعفران گیاهى چندساله، کوتاه و دارای برگهاى دراز و خطى مانند تره به رنگ سبز به طول حدود 10 سانتىمتر است که مستقیما از یک پیاز سفت که غده زیرزمینى زعفران است، خارج میشوند.
گلهاى زعفران ارغوانى به شکل قیف با لوله دراز و باریک که داخل آن سه عدد پرچم، خامه، کلاله و تخمدان زعفران قرار دارد.
خامه دراز گل یا میله منتهى به کلاله سه شاخهاى میشود، این کلاله زعفران معروف را تشکیل میدهد که به صورت الیافى به رنگ قرمز و نارنجى است.
زعفران خیلى مرغوب فقط قسمت کلاله گل یعنى قسمت انتهایى خامه است که چیده مىشود، ولى معمولا خود میله خامه را هم اغلب با کلاله مىچینند و با زعفران مخلوط مىکنند که زعفران را نامرغوب مىکند.
زعفران داراى طعم تلخ و عطر قوى و رنگین است. و به همین دلیل به عنوان یک چاشنی جهت بهتر کردن طعم و عطر و رنگ غذا کاربرد دارد.
خواص زعفران
تکثیر زعفران
تکثیر زعفران از طریق کاشت پیاز آن صورت مىگیرد. خاک غنى خوب تهیه شده براى زعفران لازم است.
کشت پیاز زعفران معمولا در اواخر تیر و اوایل مرداد روى خطوطى به فاصله 20- 18 سانتىمتر به عمق 18- 16 سانتىمتر انجام مىگیرد.
فاصله بین پیازها در حدود 5- 4 سانتىمتر کافى است.
پس از مدت کوتاهى گلها ظاهر مىشوند و برداشت زعفران صبحها و غروبها به تدریج انجام مىشود.
بعد از ظهور گلها کم کم برگها ظاهر مىشوند و رشد مىکنند و تا بهار باقى مىمانند.
پس از برداشت گلها قسمت کلاله هر گل را برمىدارند و لاى کاغذ خشک کن در داخل جعبههاى کوچکى قرار مىدهند.
از یک مزرعه خوب زعفران مىتوان 15- 10 کیلوگرم زعفران خشک در سال اول در هکتار برداشت کرد و در سال دوم 40- 30 کیلوگرم و در سال سوم 25- 20 کیلوگرم ولى از مزرعههایى که خوب مراقبت نمىشود و خاک آن غنى نیست، کمتر از این مقدار برداشت مىشود.
ترکیبات شیمیایى
ترکیبات شیمیایی متنوعی در زعفران وجود دارد که در بروز خواص زعفران موثر هستند.
توجه داشته باشید که مصرف پیاز زعفران به علت وجود ترکیبات شیمیایى سمی در آن توصیه نمیشود.
در زعفران مورد استفاده ما ویتامینهای گروه B، گلوکوزید کروسین، کریستین، پیکروکروسین (ماده تلخ) و اسانس روغنى فرّار وجود دارد.
در اثر تجزیه پیکرو کروسین مادهای به نام سافرانال آزاد میشود. کروسین و کروستین رنگ زعفران و سافرانال عطر آن را موجب میشوند.
دیدگاه طب سنتی ایران در مورد خواص زعفران
از دیدگاه طب سنتی زعفران دارای طبیعت گرم و خشک است . بهترین نوع زعفران از نظر حکمای قدیم، زعفران تازه است که رنگ آن بسیار زرد مایل به سرخ بوده و خوشبو باشد.
خواص زعفران در طب سنتی ایران
زعفران شادی بخش قوی بوده و میتواند نشاط و خنده ایجاد کند. علاوه بر این باعث تقویت حواس مختلف، جوهر روح حیوانی، کبد، رودهها و دستگاههای تنفسی شده و باز کننده انسددادهای مغز، کبد وطحال است. به تحلیل بردن و اصلاح کردن عفونت خلط بلغم و حفظ کردن آن از فساد، افزایش حجم ادرار و تنقیه کلیه و مثانه و پوست میشود. از دیگر خواص زعفران برای پوست این است که میتواند ضمن تحلیل مواد مضر، رنگ چهره را مطلوب نموده و باعث بهبودی رنگ پوست شود. زعفران مقوی میل جنسی بوده و باعث افزایش آن میگردد.
از جمله خواص دیگر زعفران،رساندن اثر داروها به قلب است و جالب این که، خاصیت زعفران ضمن رساندن اثر داروها به قلب از بین رفته و اثر و قوت داروی همراه با آن باقی میماند.
مقدار مصرف آن از دیدگاه طب سنتی 7 گرم است که البته برای انسانهای نسل قدیم است و برای ما با توجه به ضعیف تر بودن از نظر قوای جسمی بایستی کمتر استفاده شود.
یافته های جدید در مورد خواص زعفران
بر اساس مطالعات فارماکولوژی انجام شده، مشخص شد که عصاره آبی الکلی زعفران اثر مهاری بر کانالهای کلسیم قلب دارد و باعث کاهش ضربان قلب و کاهش انقباض آن میشود.
زعفران در دوز درمانی به علت اثرات آنتی اکسیدانی، مهار پراکسیداسیون لیپید و از بین بردن رادیکالهای آزاد اثرات محافظتی در برابر آسیبهای وارده به قلب دارد.
اثرات ضد آریتمی و شل کنندگی عضلات صاف عروق قلب نیز به اثبات رسیده است. همچنین زعفران به عنوان یک داروی پیشگیرانه جدید برای بیماریهای قلبی ایسکمیک وایسکمی کلیه کاربرد دارد.
علاوه بر این زعفران نقش عمده ای در بهبود حافظه و پایین آوردن فشار خون دارد.
اثرات کاهش دهنده چربی زعفران با افزایش دفع چربی و کلسترول در مدفوع و در نتیجه کاهش غلظت سرمی تری گلیسرید ،کلسترول تام، VLDL ، و LDL به اثبات رسیده است.
بر اساس مطالعات انجام شده زعفران می تواند با توجه به دارا بودن اثرات ضد اسپاسمی و سروتونرژیکی در درمان سندرم قبل از قاعدگی موثر باشد.
خواص زعفران برای لاغری هم مورد تحقیقات متعددی قرار گرفته و ثابت شده است که زعفران میتواند اشتها به غذا را کاهش داده
و به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی نقش موثری در مهار کردن عوامل ایجاد کننده چاقی داشته باشد.
nopardazco
دوشنبه 27 ارديبهشت 1400 - 23:40
بازدید : 320
برچسبها :